‘Mooie kansen IJmond bij ontwikkelingen waterstof’

Waterstof zou zo maar een belangrijke, nieuwe en schone energiebron kunnen worden. ‘De windmolenparken die voor de kust van IJmuiden verrijzen en de waterstoffabriek die Tata Steel gaat bouwen, bieden voor de IJmond uit­stekende kansen om een voortrekkersrol te nemen bij de rol die waterstof gaat spelen in de energietransitie’, geeft OV IJmond-voorzitter Ton van der Scheer aan.

Vervuilende dieselauto’s rijden straks op watergas, vliegtuigen vervangen kerosine voor de veel schonere brandstof, huizen kunnen hiermee straks verwarmd worden en ook de zware, vervuilende industrie kan de CO2-emissie straks verlagen dankzij het gebruik van waterstof als energiebron. Weg met diesel, benzine en al die andere ‘vuile’ energie. Waterstof komt eraan, zo is het plan.

Snelle omslag

Waterstof wordt nu reeds op kleine schaal als energiedrager ingezet. Volgens recente cijfers van Shell rijden er momenteel in Nederland 50 auto’s op waterstof. Er zijn hiervoor twee waterstoftankstations operationeel, maar daar komen er in 2019 minimaal 11 bij. Landen als Duitsland en Oostenrijk zetten al maximaal in op een netwerk van waterstoftankstations. Dus alle kans dat het ook hier snel gaat aanslaan. Daarnaast gaat volgend kalenderjaar tussen Groningen en Leeuwarden de eerste trein op waterstof rijden. Het huidige waterstofgebruik is nog aan de lage kant. Maar als een transitie eenmaal is ingezet, kan het snel gaan. ‘Ik zag laatst twee foto’s van de straten van New York’, vertelt Ton van der Scheer. ‘Op de foto uit 1900 was paard en wagen hét vervoermiddel. Amper 13 jaar later waren alle paarden ingeruild voor auto’s. Met de technologieën van vandaag de dag, zullen transities alleen nog maar sneller gaan.’

Groene waterstof

Waterstof kun je opwekken door elektriciteit toe te voegen aan water (H2O). Via elektrolyse splits je de H- en O-moleculen en zo ontstaat waterstof (H2) en zuurstof (O2). Nu bestaat elektriciteit natuurlijk al lang en kun je waterstof dus produceren. Maar dankzij de enorme opmars van schone stroomopwekkers zoals zonnepanelen en windparken, kun je nu pas echt groen geproduceerde waterstof genereren. En dát is een duurzame ontwikkeling waar de huidige energietransitie om vraagt. Voordat het zo ver is, moet er nog veel gebeuren. Wat de plannen voor Noord-Holland en Noord-West Nederland zijn, werd 13 november jl. besproken tijdens het Energielab Waterstof in Amsterdam. Zestig betrokken vertegenwoordigers vanuit bedrijfsleven, netbeheerders, kennisinstellingen en overheid spraken met elkaar.

Hotspot

Door het bouwen van grote windparken in de Noordzee voor de kust van onder meer IJmuiden, kan er vanaf 2025 à 2030 veel groene stroom worden opgewekt, waarmee middels elektrolyse waterstof zal worden gecreëerd. Daarmee zal de IJmond en de provincie Noord-Holland wellicht kunnen gaan uitgroeien tot een hotspot voor waterstofontwikkeling, zo werd tijdens Energielab Waterstof gemeld. Er zullen voor de Noord-Hollandse kust zeker vijf windparken ver­schijnen. Die zullen jaarlijks gezamenlijk zo’n 7 GigaWatt aan energie opbrengen. Windpark ‘IJmuiden Ver’ wordt daarin de grote klapper met circa 4 GigaWatt aan productie. ‘De combinatie van waterstof, maar ook zonnepanelen, windenergie en groen gas, vormen samen de sleutel naar een duurzame toekomst’, was de conclusie in Amsterdam.

Tata Steel

Tata Steel was ook present op Energielab Waterstof. Bart van der Meulen gaf een interessante presentatie hoe de IJmondiale staalgigant in 2050 CO2-neutraal wil opereren. Het is een streven, waarbij onder meer waterstof een voorname rol kan gaan spelen. Op de afbeeldingen die bij dit artikel staan, ziet u hoe de energiestromen momenteel bij de Tata-productie zijn en hoe die straks (onder voorbehoud) in 2050 zouden kunnen zijn. ‘Eén van de elementen van de toekomstige situatie, is dat er vanaf de windparken op zee een flinke stroomtoevoer is naar een waterstoffabriek op het terrein van Tata Steel. Daar zal via elektrolyse zowel waterstof (H2) als pure zuurstof (O2) worden gemaakt’, legt Van der Meulen uit. ‘De waterstof wordt vervolgens gebruikt in de CO/CO2-omzetter (zie afbeelding situatie 2050), waardoor er tijdens het staalvervaardigingsproces de CO/CO2 wordt omgezet in een chemisch product.’ Daarnaast wordt ook de zuivere zuurstof gebruikt door Tata Steel. ‘Deze O2 heeft voor ons veel waarde. Wij kunnen de zuurstof inzetten bij het HIsarna-proces. De HIsarna wordt zeg maar de schonere opvolger van de Hoogovens’, vertelt Van der Meulen. ‘Daarnaast zijn we aan het kijken of je op basis van waterstof ook ijzererts kunt gaan reduceren. En dat je dat dus niet meer met koolstof hoeft te doen. Dat proces zou moeten gaan plaatsvinden in de DRI/EAF-fabriek (zie afbeelding). Het resultaat zou zijn dat je dan helemaal geen CO2-uitstoot meer krijgt.’

Eigen waterstoffabriek

Van der Meulen benadrukt dat al die verschillende technologieën nog volop in ontwikkeling zijn. ‘Het proces om met waterstof ijzer te maken, bestaat nu nog helemaal niet, maar daar studeren we hard op. Maar let op: het gaat nog even duren. En je hebt ook heel veel waterstof nodig om dat straks te kunnen gaan realiseren. Ik verwacht dat we na 2030 hierbij de eerste stappen kunnen gaan zetten.’ Niettemin wil Tata Steel al rond 2023 een waterstoffabriek hier mogelijk hebben, gebouwd en bedreven door een derde partij: Nouryon. ‘Dat wordt een 100 MegaWatt-fabriek. Die grootte is voor waterstofbegrippen best flink. Maar het komt niet in de buurt van de aantallen GigaWatts die wij als energie nodig hebben. Maar door nu al die waterstof­fabriek te gaan bouwen, willen we ook een bijdrage leveren aan de facilitering van een waterstof­netwerk in de IJmond. De waterstof kan ook geleverd worden aan waterstoftankstations in de regio voor brandstof voor auto’s. Zo kunnen we met elkaar de aanleg van de nieuwe, energie-infrastructuur uitrollen. Waardoor je gezamenlijk de transitie naar waterstof versneld naar een hoger niveau tilt.’